ઝૂંપડાનું વાસ્તુ – ડૉ. હાર્દિક યાજ્ઞિક
[ રીડગુજરાતીને આ સુંદર વાર્તા મોકલવા બદલ શ્રી હાર્દિકભાઈનો (નડીયાદ) ખૂબ ખૂબ આભાર. આપ તેમનો આ સરનામે hardikyagnik@rediffmail.com અથવા આ નંબર પર +91 9879588552 સંપર્ક કરી શકો છો.]
‘કાલનો દહાડો સમુડોશીને કે જે કે પોણી ના ઢોળે રહતા પર , કદાચ… પ્રતાપભાઇ ને નિલકંઠ પણ આવે. ઇમને પણ કયું સે’ ઓઢેલી ફાટેલ રજાઇનો પોતાનો ભાગ પણ પત્નીને ઓઢાવતા માધો બોલ્યો. અડધી રજાઇને વળી પાછી પતિને ઓઢાડતાં રતલીઍ પૂછ્યું
‘ઇ કોણ ?’
‘પ્રતાપભાઇ, આ આપણી લારી ઊભી રાખું સું ને ત્યા મોટા સાહેબની ઓફિસમા કામદાર છ.ઓફિસના લોકોનું સીંગનું પડીકું ઇ જ લેવા આવેસે. તે ભાઇબંધી થઈ છ અને નીલકંઠ તો તીયાં લીફટ ચલાવ છ. તી ઇને પણ કયું સે…’ સહેજ ઉભડક થઇને માધાએ કહ્યું.
‘તે હેં ! ઇવડા મોટી ઓફિસવાળા આપણે ત્યોં આવશી ?’ રતલીની આંખો પહોળી થઇ ગઈ…..
‘ના સું આવે ? ઇવડા ઇ નેય ખબર સ કે આજ દહ વરહથી આ સહેરમા મહેનત કરી તીયારે આજે આપડું પોતાનું સાપરું થયું સ…’ માધાની છાતી બે ગજ ફુલતી દેખાઇ.
રતલી હસી : ‘આજથી આપડુ સાપરું નઇં ..કાલથી’
‘હવે આસથી જ કહેવાય ગોંડી, આખી જીવતરની કમાણી. રુ. સાડા નવ હજ્જાર આપ્યાસે પુનમભાઇને. હવે કોઇ તો કહે …ઝૂંપડુ મારુ નથ.. ઇ તો મારું જ હવે.. મારું ને તારુ ઘર…’ માધા એ ઘર શબ્દ પર ભાર મૂક્યો.
‘કાલ ત્યોં ઝાડુ મારતી’તી તીયારે સમુડોશી કહેતા કે તારો ઘરવાળો ગાંડો થયો સે ? ઝૂંપડાના તી કઈ વાસ્તુ થતા હસે ?’ રતલી એ મ્હોં બગાડીને નવા પાડોશીની ફરિયાદ કરી.
‘હવે જીને જે કહેવું હોય તે કે. ઇ ડોશી માટે ઝુંપડુ હસે. પણ મારા માટે તો મારો મહેલ સે. આ વરહોથી તને આ ભુંગરામાં સુવારું છું ને મારુ મન એક જ વાત કહેતુ કે ફટ સે મારી જંદગી પર કે બૈરાને સાપરું ય નથ આપી હકતો…’
‘સાપરું ન હતું તો સુ પણ તારા પ્રેમનુ પાથરણું તો હતુને. મન તો તુ બાથમા લેસે ને તી મારી તો આખી દુનિયા ઇમાં જ આવી જાય….’
રતલી માધા માં લપાઇને નિંરાતે ઊંઘવા લાગી. દૂર કોઇ પાર્ક કરેલ ટેક્ષી માંથી રમેશ પારેખની રચના સાંવરિયો સંભળાઈ રહી હતી. માધાને આજે ઉંધ આવતી ન હતી. વર્ષોથી શહેરમાં આવીને એક જ રત લાગી હતી કે મારું ય કોઇ ઘર હોય. આમતો આવડા મોટા શહેરમાં ખાલી સિંગચણા વેચીને પોતાનુ ઘર બનાવવું એ લગભગ અશક્ય હતું પણ માધાને એક ચાનક લાગી હતી, પોતાના ઘરની. માધો સ્વભાવે જ મહેનતુ અને સ્વપ્નાં જોવાની એને નાનપણથી ટેવ. હજી તો હમણાં બેઠી લારી કરી બાકી ફેરી કરતો ત્યારે આખા શહેરમાં ફરે. નવાં નવાં ઘરો જ્યાં બનતા હોય ત્યાં ખાલી ખાલી પણ ફરે. જયારે કોઇ બંગલાની વાસ્તુ પૂજા ચાલતી હોય તો બહાર એ અચુક ઊભો રહે અને પોતાની જાતને વચન આપે કે જે દહાડે મારું પોતાનું છાપરું બનાવીશ તે દહાડે મારા ઝૂંપડાનું ય વાસ્તુ કરીશ. પૂજા રાખીશ. મનજી, હકી, પ્રેમજી , મુકાકાકા…. બધ્ધાને બોલાવીશ. રાબને રોટલાનું જમણ રાખીશ.
રતલીનેય માધાના સપનાની ખબર. આ રતલી જેવી સમજુ સ્ત્રી એ માધાને માટે ઇશ્વરનો આશીર્વાદ હતો. બન્ને જણ રેલવે ટ્રેકની પાછળ પડી રહેલા એક મોટા અને એક બાજુથી તૂટી ગયેલા ભૂંગળામાં રહે. બેવ બાજુએ કોથળાના પડદા કરીને આટલા નાના ભૂંગળાનેય રતલી એકદમ ચોખ્ખું ચણાક રાખે. ઘર બનાવાના સ્વપ્નને પૂરું કરવા બેવે પોતાનો સંસાર પણ હાલમાં નહીં વધારવાનો નિર્ણય કરી સમજ બતાવી હતી. જે દહાડે ઝૂંપડું લેવાનું નક્કી કર્યું ત્યારથી બન્ને ને જાણે જગ જીત્યું હોય તેવો સંતોષ થતો. માધાના મનમા ઝૂંપડાનું વાસ્તું કરવાનું નક્કી જ હતું. પ્રતાપભાઇ પાસે હજી ગઇકાલે જ ૧૦ ચિઠ્ઠીઓ લખાઇ કે : ‘મા ખોડિયારની દયાથી મુ ને રતલી અમાર નવા ઝુંપડામા રેવા જઇ સે. તી નવા ઝુંપડાનુ વાસ્તુ રાખ્યુ સ… વેલા આવજો.’ પ્રતાપભાઇના ઓફિસના નકામા કાગળ પર લખાયેલ આ ચિઠ્ઠીઓ માધાના ઝુંપડાના વાસ્તુપુજાની આમંત્રણ પત્રિકા હતી.
સીંગના એક પડીકા પર લાલ દોરો બાંધીને, એ પડીકું ને આંમત્રણ પત્રિકાની ચિઠ્ઠી ગઈકાલ સવારે પહેલી ખોડિયાર મંદિર, ભાથીજીના દેરે અને મહાદેવના મંદિરે મુકવા એ અને રતલી નીકળી પડ્યાં હતાં અને બાકીની સાત માધાએ જાતે વહેંચી હતી. સાત સાત મહેમાનોને વાસ્તામાં બોલાવા એ માધા માટે સાતસોને બોલાવા બરોબર હતાં.
વહેલી સવારે બન્ને પતિ પત્ની ઊઠ્યાં. રેલવે ટ્રેક પર ડબ્બા ધોવાના થાંભલામાંથી ધોધમાર વહેતા પાણીના ફુવારામાં શાહી સ્નાન કર્યુ. હૃદયમાં ઉત્સાહ સમાતો ન હતો. દલપત મહારાજ, આમ તો મંદિરની બહાર બેસીને આવતા જતા લોકોને ચાંલ્લો કરીને પૈસા માંગવાનુ કામ કરે પણ માધાને તો પૂજા માટે એ જ પોસાય તેમ હતો. બેવ જણા હાથ જોડીને વેદ વ્યાસ સામે બેઠા હોય તેમ પૂજામાં મહારાજ સામે બેઠા. રતલીની નજર આવેલા મહેમાનોને પાણી અને ગોળધાણા મળ્યા કે નહીં તેમાં જ હતી પણ માધો બે આંખો બંધ કરીને ભગવાનને મનોમન જીવનના આ સૌથી મોટા સ્વપ્નાને પૂરા કરવા બદલ આભાર માનતો હતો.
આસોપાલવના તોરણોથી શોભતું ઝૂંપડુ આજે રતલી અને માધાની આવનારી જિંદગીની મઝ્ઝાની ક્ષણોને સત્કારવા થનગનતું હોય તેમ લાગતું હતું. આવેલા સાતેય મહેમાનો અને તેના કુંટુબીઓને રાબને રોટલાનું જમણ કરાવતાં બન્ને જણને ન્યાત જમાડવા જેટલો ઉત્સાહ થયો. આવેલા દરેકને અંદર સુધી ખેંચીને પોતે ચોખ્ખું કરેલ ઝૂંપડું રતલીએ અંદરથી બતાવ્યું. આજનો આખો દિવસ બેવ જણાએ ઘરની અંદર જ કાઢયો. આજે કદાચ દસ વર્ષ પછી પહેલી વાર હાથ પગનું ટૂંટિયું વાળ્યા વગર માધો મોકળાશથી સુતો. રતલી થોડી થોડી વારે ઊઠીને લીપેલી દિવાલોને અડકી ને પાછી સૂઇ જતી એને બીક પેસી ગઇ કે કયાંક આ સપનુંતો નથીને ? આમેય છેલ્લા કેટલાય વર્ષોથી ભુંગળામાં સુતી હતી એટલે ઝૂંપડું તો મોટું મોટું લાગતું હતું.
સવારે રોજ કરતા મોડા ઊઠાયું અને કેમ નહીં ? કાલ તો જીવનનું સ્વપનું પુરું થયું હતું. લારી પર માલ ગોઠવતાં ગોઠવતાં અચાનક જ માધાની નજર ઝૂંપડાની બહાર લાગેલા એક મોટા કાગળ પર પડી. આ ગઇકાલે વાસ્તા વખતે તો આવો કોઇ કાગળ ન હતો. માધાએ ધ્યાનથી જોવા માંડ્યુ. કંઇ ખબર ન પડી પણ સિંહના ત્રણ મોઢાવાળા નિશાન જોઈને એટલી ખબર પડી કે છે આ સરકારી કાગળ. ત્યાં તો બાજુવાળા સમુડોશીના દીકરાએ પોક મૂકી. માધાએ સમુડોશીના ઝુંપડે જોયું તો ત્યાં પણ આવો જ કાગળ હતો. આજુબાજુના દરેક ઝૂંપડા પર આવો કાગળ હતો. થોડીવાર માં ખબર પડીકે સરકાર આ જમીન પરથી કોઈ મોટો રસ્તો બનાવા જઇ રહી છે અને એટલે ત્રણ દિવસમાં ઝૂંપડાં ખાલી કરવાનો એ કોર્ટનો હુકમ છે. ત્રણ દિવસ પછી અહીં સરકાર બુલડોઝર ફેરવીને જમીન ખાલી કરશે.
બે ક્ષણ માટે માધાને તમ્મર આવી ગઈ. પાછળ ઊભેલ રતલી ઝૂંપડાના દરવાજાને મજબુત રીતે પકડીને ડૂસકું ભરતી ત્યાં જ બેસી પડી પણ બીજી જ ક્ષણે એ સમજુ સ્ત્રી એ પોતાની જાતને સંભાળી. માધો જાણે આજે નાનું બાળક હોય તેમ ઝૂંપડાના દરવાજાની વચ્ચે, ગઈકાલના આસોપાલવના તોરણ નીચે બેઠેલી રતલીના ખોળામાં મોં રાખીને ધ્રુસકે ને ધ્રુસકે રડવા લાગ્યો.
‘કંઇ વાધો નથ આપડી ઇ હમજવાનુ કે આપણું હપનુ એક વાર પુરું તો થયુ . આ દુનિયા મા ઇવા પણ લોકો છી જીના કોઇ હપના પૂરાં થતાં જ નથ અને કેટલા તો ઇવા હોય છી જે હપનાં જોવાની ય હિમ્મંત રાખતા નથ.. કોઈ વાધો નહીં ભગવાને એમ ધાર્યું હશી કે આ હાળા વાસ્તુપુજા હારી કરે છે તે ઇમને ઝૂંપડુ નહીં હાચું મોટું ઘર જ આપીશ… હવે બેય મહેનત કરશું અને મોટું ઘર જ લઇશું.. અને વાસ્તુ પણ કરીશું….’ બોલતાં બોલતાં છેલ્લા શબ્દોમાં આવેલ ડુમાને રતલીએ ઉધરસ ખાઇને સીફતથી સંતાડયો.
માધો કાંઈ પણ બોલ્યા વગર એ સમજણની મુર્તિને જોતો રહ્યો….
અચાનક એને કંઇ યાદ આવ્યું અને મુઠીઓ વાળીને એણે રેલવેની પાછળ આવેલા એના ભૂંગળા તરફ દોટ મૂકી..
એના મનમાં હવે બીક હતી કે ‘કદાચ…………..’
Save article As PDF · 
Subscribe ReadGujarati
વાહ!
Nice story…..
Excellent Narration of positive thinking
very nice story…
Thank you Hardikbhai..!!
એના મનમાં હવે બીક હતી કે ‘કદાચ…
દુઃખદ પરાકાષ્ઠા…
very nice story
હાર્દેીક ભઈ,
સુન્દર લેખન રત્લેી ને જે મક્કમ્તા દેખાડી તે સરસ . પુરુષ કર્તા સત્રેી પોતાના પતેી ને એક નાના બાળક નેી જે સાચવે એ ખુબ સારુ લગય.
કૈવલ્ય નેીલ્કઠ
સરસ્
બો સરસ સબ્દો નથિ ….મારુ પન ગર હોય તેમ એક તમન્ ચે
ખુબ જ સુંદર વાર્તા .
મર્કટ મનને વિપરીત હાલતમા સમજાવવામા જ સાચુ સુખ સમાયેલુ છે!!
” ભગવાનને એમ ધાર્યુ હશે કે આ હાળા વાસ્તુ પુજા હારી કરે છે એટલે ઝુપડા કરતા એક હારુ મકાન જ આપીશ”.
અધૂરા છોડેલા છેલ્લા વાક્યએ જ વાર્તાને પૂરેી કરેી-ખૂબ સુંદર
very nice and touching story.
રુ. સાડા નવ હજ્જાર આપ્યાસે…
Heart touching story…
Nice Heart Touching Story
વાહ , સુંદર રચના .
.’સાપરું ન હતું તો સુ પણ તારા પ્રેમનુ પાથરણું તો હતુને’.
.એના મનમાં હવે બીક હતી કે ‘કદાચ…………..’
અંત અદ્યાહાર રાખી વાર્તા નું એક રીતે નવી પરાકાષ્ઠા આપી. Keep it up..
ભૌમિક ત્રિવેદી.
રદય ને હચમચાવિ દિધુ સરસ વાર્તા
Shri Hardikbhai,
Very emotional and heart touching story. The name of story, itself says many things. Positive and only positive thinking. Great.
heart touching story…
kadach jingni aaj karunta 6 ke pachi kudarat ni kasoti..
vanchi ne std 9-10 ma bhanta tyare ‘dhumketu’ni ek navlika ‘janmabhumi no tyag’ aavti eni yaad aavi gai.. nice story…
ખુબ સરસ કથાનક અભિનન્દન્
how one can remain positive in difficult times…..teaches us a good lesson
ખુબ જ સુન્દર અને હદય સ્પર્શિ વાર્તા.
અભિનન્દન
ITS POSITIVE ATTITUDE
ખુબ જ સુન્દર અને હદય સ્પર્શિ વાર્તા.
સરકાર ઝુઁપડા પર બુલડોઝર ફેરવીને…………ગરીબ, મઝબુર માનવીની મનઃસ્થિતિ વાર્તા દ્વારા સચોટ રીતે સમજાઇ અને હૈયુ હચમચાવી ગઇ.હે પ્રભુ, તુ દરેક માનવીને પોતાનુ ઘર કહી શકાય તેવુ છાપરુ તો મેળવવાની શક્તિ ન આપી શકે.
હ્રદયસ્પર્શી વાર્તા.અભિનંદન……
સરકાર ઝુઁપડા પર બુલડોઝર ફેરવીને………..ગરીબ, મજબુર માનવીની મન:સ્થિતિ વાર્તા દ્વારા સચોટ રીતે સમજાઇ અને હૈયુ હચમચાવી ગઇ. હે પ્રભુ, તુ દરેક માનવીને પોતાનુ ઘર કહી શકાય તેવુ છાપરુ મેળવવાની શક્તિ ન આપી શકે?
હ્રદયસ્પર્શી સુંદર વાર્તા.અભિનંદન.
લોકો મોટો મહેલ બનાવે કે ઝુંપડી પણ જો એ કોઈના દિલમાં ણ રહી શકે તો એ મહેલ પણ એને સુખ આપતા નથી. રહેવું તો કોઈના દિલમાં રહેવું….
ખુબજ સરસ વાર્તા
Ocha sabdo ma ghani moti vaat!
ખુબ સુંદર પ્રેરક વાર્તા
વાસ્તવિક
બહુ જ સરસ તળપદી ભાષામા હ્રદયસ્પર્શી વાર્તા. અંત ખૂબ જ ગમ્યો. ઓ હેંન્રી ની યાદ આવી ગઇ.
અભિનન્દન્.
sir,
Doctor હોવા છતાં આટલું સાહિત્ય માં રસને આવું સચોટ દિલ ને સ્પર્શ કરી જતું લખાણ મને આનદ
આવ્યો,ને રહી સપના ની વાત સપનું તો એક સપનું છે તે થોડી કોઈ નો ઈજારો છે ગરીબ કે તવંગર
કોઈ પણ જોઈ શકે હા, પૂરું કરવું તે કાદાસ ઈશ્વર ના હાથ માં છે સમાજ ની વાસ્તવિકતા નું સચોટ
દર્શન ટૂંક માં આપ્યું તે ધન્યવાદ ને પાત્ર lote of thanks…………
ટુકડિય લાલજીભાઈ
very nice & heart touching story
હૃદયસ્પર્શેી હતુ. ગમ્યુ પણ ઘણુ.
hearttouch story. it’s amazing.
મે આ વાર્તા એક વાર વાંચી લેીધી અને પછી ફરીથી બે વાર વાંચી કારણ કે મને ખુબ જ ગમી.મારી પાસે શબ્દો નથી આ વાર્તા ના વખાણ કરવા માટે.
‘સાપરું ન હતું તો સુ પણ તારા પ્રેમનુ પાથરણું તો હતુને. મન તો તુ બાથમા લેસે ને તી મારી તો આખી દુનિયા ઇમાં જ આવી જાય….’ ત્રણૅ કાળ મા ગળ્યા લાગે એવા શબ્દો….. હૃદયસ્પર્શેી
khoob j sundar varta.
prashansa karva mate shabdo ochha pade chhe.
adbhut rachana ! very very nice.
તરસ્યને તો દરિયાથિયે લોતો લાગે મોતો
Exellent aheart toching story dr.sahab. aa vaarta ni bhasa vachi mane raghuveer chaudhri ni dimlight yaad aavi gayi je uttar gujarat ni boli ma lakhai che.aa bhale vaarya hoy pan aa msra mate satya ghatna che. Karan ame railway quarter ma rahiye chi e ane amari pachal zupadpatti no vistar che. Dar varse zuppadpatti vala na ghar todwana che avi khabar avve che.dar varse teo dukhi thay che.aam thata das punder varsh thai gaya pan bhagwan no aabhar ke aaje pan evu kadu banyu nahi ane te loko no mahel salmat che je ek j temni pooji che.ghar motu hoy ke nanu, vyakti ni eni saathe jodayeli bhavna mahatvani hoy che.
હ્દય સ્પશી વાર્તા. સાચી સમજ રતલીના પાત્રમાં મૂકી ને લેખકે વાર્તાને હકારત્મક બનાવી એમાં વધારે આનંદ આવ્યો.
excellent
સાચ્ચે જ હૃદયસ્પર્શેી વાર્તા! સ્વપ્નુ હકેીકત બનેીને વિખરાય જાય ત્યારે ઊઠતેી પેીડાનેી સુંદર અભિવ્યક્તિ!
Wonderful.
Super
સરસ
Very Very Good Story…
ખુબ સરસ્…