(૧) મોટર ગાડી
પપ્પા, આવી મોટરગાડી નથી આપણે લેવી,
ઘરરર ચાલે, પડે-આખડે, એ તે ગાડી કેવી?
ઘડીઘડીમાં થાય ગરમ એ, જાણે મારી મમ્મી!
કદીક અટકે વીણ પેટ્રોલે, ગાડી સાવ નિકમ્મી!
ખાડે-બમ્પે દાદીમાની કમરના કરે ભુક્કા,
જરીક ટક્કર અને કાચના હજાર હજાર ટુક્કા.
‘લ્યો, ચા પી લ્યો, પછી એક વાત કરવી છે નિરાંતે.’ કલ્પનાએ પતિ કિરણને, સાંજ ઑફિસેથી ઘરે આવતાં ચાનો કપ આપતાં જણાવ્યું.
ચા પીને આરામથી બેઠેલા કિરણને કલ્પનાએ બાજુની ખુરશીમાં બેસતાં જ વાત કરી. ‘આજે હંસાભાભીનો વડોદરાથી ફોન આવ્યો હતો.’
‘શું કહેતાં હતાં? કેમ છે બા-બાપુજી?’
‘એમની જ વાત કરવી છે. હંસાભાભીએ કહ્યું કે, અમે એટલે કે, રમેશભાઈ, હંસાભાભી અને વિનોદભાઈ, વીણાભાભી, સૌએ નક્કી કર્યું છે કે, હવેથી બા અને બાપુજી, વારાફરતી વરસ દરમિયાન, ચારેય ભાઈઓ સાથે રહેશે. અત્યારે બાપુજી રમેશભાઈને ત્યાં છે અને બા વિનોદભાઈના ઘરે. આવતા મહિને બા અને બાપુજીમાંથી એક જણ અહીં અમદાવાદ આપણા ઘરે આવશે અને એક જણ ગૌતમભાઈના ઘરે ગાંધીનગર જશે.’
જેમ જળ વિના મત્સ્ય તરફડે, પોતાના ટોળામાંથી ભૂલી પડેલી મૃગલી જેમ બેબાકળી બની જાય એમ મારા પુસ્તક પ્રકાશન વિના હું જ્યારે ટળવળવા લાગ્યો ત્યારે મારા પિતાએ મને કડક શબ્દોમાં ચેતવણી આપી દીધી કે : ‘તો પછી તારો વિવાહ થઈ રહ્યો.’ લગ્નવિવાહ જેવા મામલામાં આ પ્રકાશનને શું લેવા-દેવા? એમ પૂછવાનું જ્યારે મેં ધૃષ્ટ સાહસ કર્યું ત્યારે એમણે મારા આ ઘેલાપણા વિશે સખત ઠપકો આપી ચોપડીઓને બદલે વેપારના ચોપડાઓમાં ધ્યાન પરોવવાનું કહી દીધું. ‘બની શકે તો જીવીશ એકલા પુસ્તકોથી’ એ કલાપીની પંક્તિને એમણે ‘બની શકે તો જીવીશ એકલી ચૅકબુકથી’ એવો ફેરફાર કરી નાખીને કૉપીરાઈટનો ભંગ કરેલો. પુસ્તકો લખી લખીને ખુવાર થઈ ગયેલા કવિઓ અને લેખકોનાં ઉદાહરણો કંઠ પરંપરાથી એમનામાં ઊતરી આવેલાં હતાં.
‘દાદા, વાર્તા કહો.’
‘બેટા, કઈ વાર્તા કહું, બોલ.’
‘દાદા, પરીની વાર્તા. પરીની વાર્તામાં બહુ મઝા પડે…’
દાદા પરીની કલ્પનામાં સરી પડયા. પરી રૂપાળી હોય, પરી નાજુક હોય, પરી પાંખ પ્રસરાવતી ઊડે અને મંજુલ કંઠે ગાય…
‘રૂપા, તારી બહેનપણી રમવા બોલાવે છે.’ મમ્મીની બૂમ સંભળાઈ.
‘દાદા, હું હમણાં રમી આવું. આપણે સૂતી વખતે વાર્તા કહીશું, ઓ…કે…?’
સાઠ વર્ષે મા એકાએક બીમાર પડી. સાઠ વર્ષ સુધી ક્યારેય તાવ પણ આવ્યો નહોતો. તંદુરસ્ત હતી. ગામડાના લોકો કહે તેવી “કડેધડે” હતી. પણ સાઠમું બેઠું અને તબિયત લથડી. લોહી સુકાવા લાગ્યું. આંખોમાં તેજ ઘટવા લાગ્યું. કાને બહેરાશ આવવા લાગી. ટેમ્પરેચર સો ઉપર રહેવા લાગ્યું. નિષ્ણાત ડૉક્ટરો પાસે તેના શરીરના જુદા જુદા અનેક ટેસ્ટ લેવરાવ્યા, છતાં રોગ પકડાતો નહોતો. એક માસ સુધી ડૉક્ટરે પોતાની દેખરેખ નીચે રાખી. છતાં કંઈ ફરક ન પડ્યો, હૃદયની ગતિ મંદ પડી જતી હતી. શ્વાસોશ્વાસ વધી જતા હતા અને આંખે અવારનવાર અંધારાં આવી જતાં હતાં… તેણે તો મને એકલાને કહી પણ દીધું કે શિરીષ… હવે મારો જવાનો સમય આવી ગયો… મારું હૈયું ભારે થઈ ગયું… પ્રાઈમરી ટીચરની નોકરીના પગાર પર મને ભણાવ્યો-ગણાવ્યો અને રંગેચંગે પરણાવ્યો હતો… હું ડૉક્ટર પાસે ગયો તો તેમણે રોકડું પરખાવી દીધું કે મિસ્ટર જોષી… હવે તમારાં મધરને ઘેર લઈ જાવ. એની ઇચ્છા મુજબ જીવવા દો… અલ્પવિરામ સાથે જિંદગી પૂર્ણવિરામ તરફ પહોંચી ગઈ હતી… પ્રત્યેક દરદી માટે એક સમય એવો આવે છે કે જ્યારે ડૉક્ટર હાથ ખંખેરી નાખે છે. મા માટે એ સમય આવી ગયો હતો.
