પાર્ટીનો માહોલ જામેલો છે. માલિનીબહેન અને નિખિલભાઇએ ખાસ્સા રૂપિયા ખર્ચીને ત્રણ શયનખંડવાળો ફ્લેટ ખરીદ્યો છે અને ખુશાલીમાં મિત્રો, સંબંધીઓ અને જૂના પાડોશીઓને આમંત્ર્યા છે. પહેલાં થોડા વર્ષો ભાડાનાં ઘરોમાં પછી નાના ફ્લેટમાં અને હવે મોટા ફ્લેટમાં શહેરની ભીડથી દૂર નવા બંધાયેલા અતિઓમશાંતિ એપાર્ટમેન્ટ સંકુલમાં આઠ નબરના બ્લોકમાં બીજે માંળે ફ્લેટ નંબર ૮૦૪. નવો ફ્લેટ. માલિનીબહેનના હરખનો પાર નથી. સપનું સાકાર થયું. મોટું મજાનું ઘર, વિશાળ દિવાંખાનું. એમાં એક તરફ જમવાનું ટેબલ ગોઠવવાની જગ્યા. એની પાછળ કબાટ બનાવી શકાય એવો કોલો. રસોડામાં છેક ઉપર સુધી ટાઇલ્સ જડેલી, ચમક ચમક થતું પ્લેટફોર્મ, રસોડાનો સામાન ગોઠવવાના ખાનાં, ઝગમગ ઝગમગ થતો પાણી ભરવાનો નળ. શયનખંડોમાં બાથરૂમો. એમાં ય દિવાલમાં છેક છત સુધી ટાઇલ્સ જડેલી. બેત્રણ ચમકતા નળ, વોશબેસીનો, બહારના નળો ઉપરાંત દિવાલમાં છૂપાયેલા નળો ખોલવા-બંધ કરવાનાં ગોળ હેન્ડલો, એ ખોલો એટલે અવનવાં ઠેકાણેથી પાણી વરસે. ત્રણ તરફ ગેલેરીઓ, એક તરફ સ્ટોરરૂમ. આખા ફ્લેટમાં ઠેકઠેકાણે વિશાળ બારીઓ. આ બધામાં છોગા જેવી સગવડ રસોડામાં, શયનખંડ અને ગેલેરીમાં પણ માળિયા. વધારાનો સામાન ઉપર ચડાવી દઈએ, પત્યું.
Monthly Archives: August 2018
સાસુએ વહુને હાકલ મારી, ‘તેલની તવી ઊંધી વળી ગઈ! આંધળી છો? ભડકો થયો હોત તો! મારો દીકરો ગમે એટલું કમાય તોય આમાં પૂરું ક્યાંથી થાય?’ રીમાના હોઠ ઊંચા નીચા થયા હતા, પણ દિક્ષિતે હોર્ન વગાડતા તે દરવાજો ખોલવા ગઈ. આમ વગર તેલે ભડકો થતાં થતાં રહી ગયો. રીમા અને દીક્ષિત જાણતા હતા છતા આંખ આડા કાન કરી દેતા. દીક્ષિત જાણતો હતો કે પિતા ગુજરી ગયા પછી માનું ધ્યાન રાખવાની જવાબદારી પોતાની હતી. રીમા પણ સમજતી હતી કે એક તરફી કકડાટ કેટલી વાર ચાલે?
મિયાંં લબ્બે. પથારીમાં પડેલા પણ ઊંઘ આવે નહીં. વાણિયો અને શેઠાણી મોડી રાત સુધી જાગેલાં. લબ્બેજી સૂતેલા બહાર, પણ કાન અંદર. સોનાની વાત સાંભળી એટલે બેઠા થઈ ગયા. બારણાની તિરાડમાંથી અંદર નજર કરી. લબ્બેજીની આંખ ફાટી ગઈ. ઝવેરાતનો આખો ઢગલો પડેલો. વાણયાએ બધું એક થેલામાં ભર્યું. મિયાંં ખુશ થઈ ગયો. વાણિયાની ચાલાકી જોઈને તેનાથી બોલી જવાયું, “શાબાશ, વાણિયા !” પછી તો શેઠાણીએ દીવો ઓલવી નાખ્યો. લબ્બેજી પથારીમાં પડ્યાં.
વીસમી સદીના છઠ્ઠા દાયકાની આ વાત છે. પાંચ વર્ષનો તબીબી અભ્યાસક્રમ પુરો કરીને હું સરકારી નોકરીમાં જોડાયો હતો. મારી નિમણુંક પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રમાં થઇ હતી. પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો ગ્રામીણ પ્રજાની આરોગ્ય જરુરિયાતો ધ્યાનમાં લઇને યુનિસેફ અને વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થાના સહયોગથી સ્થાપવામાં આવ્યા હતા. આવા આરોગ્ય કેન્દ્રો દ્વારા ગ્રામવાસીઓને સર્વાંગી આરોગ્ય સેવાઓ પુરી પાડવામાં આવતી હતી. તે જમાનામાં ગામડાહ્મં આરોગ્ય કેન્દ્રો સિવાય અન્ય કોઇ આરોગ્ય સેવાઓ ઉપલબ્ધ ન હતી. આવા કેન્દ્રોમાં તબીબી અધીકારી ઉપરાંત કમ્પાઉન્ડર, નર્સ, સેનીટરી ઇન્સ્પેક્ટર અને સોશ્યલ વર્કર વગેરેની નિમણુંંક થતી જે તબીબી અધિકારીને વિવિધ આરોગ્ય સેવાઓ માટે સહકાર આપતા. આ પ્રમાણે આરોગ્યની આ ટીમ દ્વારા ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં વિવિધ આરોગ્યલક્ષી સેવાઓ આપવામાં આવતી હતી.
તમિલનાડુના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી અને ડીએમકે પાર્ટીના અધ્યક્ષ એમ. કરુણાનિધિનું તારીખ ૭ ઓગસ્ટ ૨૦૧૮ના રોજ નિધન થયું, તેઓ ૯૪ વર્ષના હતા. તેઓ કુલ પાંચ વખત તમિલનાડુના મુખ્યમંત્રી રહી ચૂક્યા છે અને ૧૩ વખત વિધાનસભાની ચૂંટણી લડીને તે તમામ ચૂંટણીમાં તેઓ વિજેતા બન્યાં છે. કરુણાનિધિને લોકો પ્રેમથી કલાઇગ્નર એટલે કે કલાકાર તરીકે સંબોધતા હતા. તમિલનાડુને સામાજિક અને આર્થિકરીતે પ્રગતિશીલ રાજ્ય બનાવવામાં તેઓનું ખૂબ મોટું યોગદાન રહ્યું છે, ભારતીય રાજનીતિમાં પણ તેઓનું યોગદાન અતુલનીય છે. મુથુવેલ કરુણાનિધિને બાળપણથી જ લેખનકાર્યમાં રુચિ પેદા થઇ ગઈ હતી. પણ, જસ્ટિસ પાર્ટીના નેતા અલાગિરીસામીના ભાષણોએ તેમનું ધ્યાન રાજનીતિ તરફ કેન્દ્રિત કર્યું.
ભાષા આપણાં જીવનનું સહુથી વધારે મહત્વનું પાસું છે. તે માણસો વચ્ચે પરસ્પર સંવાદનું મૂળભૂત માધ્યમ છે. ભાષાનો વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ ભાષા-વિજ્ઞાન કહેવામાં આવે છે. ભાષાનો હેતુ આંતરિક વિચારો અને લાગણીઓને વ્યક્ત કરવાનો, જટિલ અને ગૂઢ વિષયોને સમજાવવાનો, બીજા લોકો સાથે સંવાદ સ્થાપિત કરવાનો, પોતાની ઈચ્છાઓ અને જરૂરિયાતોને પૂરી કરવાનો વગેરે છે. ભાષાનાં મૌખિક, શારીરિક, સાંકેતિક જેવાં ઘણાં રૂપો છે. એક ધારણા પ્રમાણે વિશ્વમાં લગભગ ૫ થી ૭ હજાર ભાષાઓ છે. તેથી એ સ્વાભાવિક છે કે આ બધી ભાષાઓ શીખવી અને સમજવી કોઈ પણ વ્યક્તિ માટે અસંભવ છે. પણ એકબીજા સાથે સંપર્ક કરવો અને સંવાદ કરવો એ તો બધા માણસો માટેની પ્રાથમિક જરૂરિયાત છે. એટલે કોઈ એવી રીત હોવી જોઈએ કે જેના દ્વારા એકબીજાની ભાષા ન સમજવાવાળા લોકો પણ એકમેક સાથે સંવાદ કરી શકે અને અન્ય ભાષાઓમાં લખેલા પત્રો, સાહિત્ય વગેરેને પણ વાંચી શકે. આ જ છે અનુવાદની ભૂમિકા.
(આજનો પ્રસ્તુત લેખ શ્રી કુમારપાળ દેસાઈના સુંદર પુસ્તક 'જીવી જાણનારા'માંથી સાભાર. પુસ્તકપ્રાપ્તિની વિગતો લેખને અંતે આપવામાં આવી છે. રીડગુજરાતીને પુસ્તક મોકલવા બદલ ગુર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલયનો ખૂબ આભાર) એકાએક ભયાવહ, પ્રાણઘાતક રોગથી ઘેરાઈ ગયેલા માનવી પાસે અતિશય અલ્પ આયુષ્ય બચ્યું હોય, ત્યારે એ શું કરે? સુખ અને સમૃધ્ધિની પારાકાષ્ડાએ પહોંચેલી જિંદગી પર એકાએક મોતનો કાસદ બારણે ટકોરા મારે, ત્યારે એ શું કરે? સંપત્તિ અને પ્રસિધ્ધિ પામ્યા પછી જીવનમાં જાહોજલાલીભર્યો સમય ઘરમાં પ્રવેશ કરતો હોય અને એની સાથોસાથ જીવનનો અંત સમય પણ ચોરીછૂપીથી ઘરમાં પ્રવેશતો હોય, ત્યારે શું થાય? ૪૭ વર્ષના અમેરિકાની વિખ્યાત કાર્નેગી મેલન યુનિવર્સિટીના કમ્પ્યૂટર ઈન્ટરેક્શન જેવાં ક્ષેત્રોના નિષ્ણાંત પીએચ.ડી પદવીધારી રેન્ડી પાઉશને એની કામગીરી માટે કેળવણી અને કમ્પ્યૂટર સાયન્સના કેટલાક એવોર્ડો પ્રાપ્ત થયા હતા. ‘કાર્લ રી કાર્લસ્ટ્રોમ આઉટસ્ટેન્ડિગ એજ્યુકેશન એવૉર્ડ’ અને ‘ એવૉર્ડ ફોર આઉટસ્ટેન્ડિગ કોન્ટ્રિબ્યૂશન ટુ કમ્પ્યૂટર એજ્યુકેશન’ અને ‘ફેલો ઓફ ધી એ.સી.એમ’ જેવાં સન્માનો રેન્ડીને પ્રાપ્ત થયાં હતાં કમ્પ્યૂટર સાયન્સના આ અધ્યાપકે એલિસ સોફ્ટવેર પ્રોજેક્ટનું સર્જન કર્યું, તો તેની સાથોસાથ ડિઝની ઈમેજિન્સ સાથે વર્ચ્યુઅલ રિઆલિટી રિસર્ચનો પ્રોજેક્ટ કર્યો. આ વર્ચ્યુઅલ રિઆલિટીની નવી ટૅકનોલોજી ઉપર કરેલા સંશોધનથી પ્રસિધ્ધિ પામનાર રેન્ડી પાઉશે વોલ્ટ ડિઝની જેવી અનેક કંપનીઓના રોમાંચક અને આધુનિક જગતને મંત્રમુગ્ધ કરતા કાર્યક્રમો શક્ય બનાવ્યા હતા.
(રીડ ગુજરાતીને પ્રસ્તુત લઘુકાવ્યો પ્રકાશિત કરવાની પરવાનગી આપવા બદલ શ્રી પારસ એસ. હેમાણી (રાજકોટ)નો ખૂબ ખૂબ આભાર. આપ તેમની આવી બીજી રચનાઓ તેમના પુસ્તક ‘આપણી વાત’માં વાંચી શકો છો. આપ તેમનો drhemani@yahoo.com અથવા 9904900059 પર સંપર્ક કરી શકો છો. લેખનક્ષેત્રે તેમને અઢળક શુભકામનાઓ.) 1. એક વાર કવિતા લખતા એમ થયું […]
“અરે રિયા! તું તો આખ્ખી ભીંજાઈ ગઈ ને! બહાર બહું વરસાદ પડે છે કે શું?” સામેવાળા ફ્લેટને દરવાજે ડોરબેલ વગાડતી રિયા હજી હમણાં જ કોલેજથી આવી ઊભી હતી. પાણીથી લથબથ શરીર ઠંડીથી ધ્રૂજી રહ્યું હતું. ઠંડીથી ફફડતાં હોઠે તો કશો પ્રતિભાવ આપ્યો નહિ, પરંતુ ભાવવિહીન રુક્ષ ચહેરાએ હકારમાં માથું હલાવી ઉત્તર વાળ્યો. દરવાજો ખૂલતાં જ રિયા ફ્લેટમાં ખેંચાઈ ને દરવાજો ધડામ કરી પછડાયો. જાણે દરવાજો સનતભાઈના આત્મા સાથે પછડાયો. દરવાજા અને રિયાના તિરસ્કૃત વર્તનનો હૃદય પર એવો ધક્કો લાગ્યો કે ધ્રૂજારી આખા શરીરમાં ફેલાઈ ગઈ. સનતભાઈ, એમના પત્ની રંજનબેન કે પુત્ર અને પુત્રવધુ માટે આવી ઘટના કંઈ નવી ન હતી. ફ્લેટમાં આમ પણ સ્વાર્થવૃત્તિ, એકલવાયુ જીવન, કૂપમંડૂક માનસિકતા અને ઔપચારિક વ્યવહાર સાથે જ સંબંધો સચવાતા હોય છે. એમાં રિયાનો કે બીજા કોઈનો પણ વાંક શા માટે કાઢવો?
એક વિમાન ૪ કલાકથી હવા માં ઉડતું હતું... એનાઉન્સમેન્ટ થયું કે રનવે પર ગાય ભેંસ આવી ગયા છે, લેન્ડ થઈ શકે નહીં... સર્વે મૂંઝવણમાં હતા જુનાગઢનો મથુર ઉભો થયો પાઇલોટ ને કહે લાવો ટેરિંગ મને દ્યો.. મથુરે વિમાન ..આડી તેડી ..કટ મારી ને સુખ રૂપે લેન્ડ કરાવ્યું. એનો લોકો એ સત્કાર સમારંભ કર્યો.. પત્રકારે પૂછ્યું સર આપ આ કૌશલ્ય ક્યાં થી મેળવ્યું..?? મથુર શરમાઈ ને બોલ્યો.. "પાંચ વરહ જુનાગઢમા છકડો હકાવ્યો સે..! ઇય પાસો હવેલી ગલી ને માંગનાથની માર્કેટમાં.
રવિપ્રસાદ કરગર્યા, પણ સોનાલી જેનું નામ. ચહેરા પર હઠ ને ગુસ્સો. એણે પહેલાં ધીરેથી ને પછી જોરથી એની ડાબા હાથની ત્રીજી આંગળી ખેંચવા માંડી. રવિપ્રસાદના મોમાંથી સીસકારા, આંખમાં પાણી. પણ સોનાલી.. જાણે પથ્થર ઉપર પાણી. જો કે અમુક પથ્થર એવાય હોય છે કે જેમાં ફૂલ ખીલતા હોય છે. આ એવો જ એક પાણીદાર પથ્થર હતો. પરંતુ. હવે તો હદ થઇ ગઈ. બળપૂર્વક આંગળીને ઝાટકો મારી સોનાલીએ એને વાળવાનું શરૂ કર્યું ને હવે પછી શું થવાનું છે એ વાતની રવિપ્રસાદને ગંધ આવી જતા જ એ.. પરંતુ એની આજીજી, ધમકી, આંસુ.. બધું વ્યર્થ.