આ સંસારમાં આપણે મનુષ્ય તરીકે જન્મ ધારણ કરીએ અને પછી ધીમે ધીમે મોટા થતા જઈએ અને શિશુવસ્થાથી શરૂ કરી બાળઅવસ્થા, તરૂણાવસ્થા, યુવાવસ્થા અને પ્રૌઢાવસ્થા સુધીની નિયતકાલિન સાંસારિક પ્રવૃત્તિઓમાં જેમ જેમ રત થતા જઈએ થઈએ તેમ તેમ દુનિયાદારીની સમજ આવતી જાય છે અને જાણ્યે અજાણ્યે પણ આપણી દરેક પ્રવૃત્તિનો અંતિમ હેતુ તો આર્થિક લાભનો જ રહેતો હોય છે. જેમ જેમ સાંસારિક પ્રવૃત્તિઓમાં ખૂંપતા જઈએ છીએ તેમ તેમ આપણી અંદર એક સમજ દ્રઢ થતી જાય છે કે આર્થિક રીતે સાધન-સંપન્ન થઈશું તો જ આપણે સુખ મેળવી શકીશું. વળી આમ જોવા જઈએ તો આપણી સૌની સુખની પરિભાષા બહુ જ ટૂંકી, સરળ, સાદી, અને તદ્દન સ્વાર્થી હોય છે અને તે એ કે તમે ભણો, ગણો, નોકરી-ધંધો કે કોઈપણ પ્રવૃત્તિ કરો (પછી તે પ્રવૃત્તિ કહેવાતી સેવાની કેમ ન હોય) અંતિમ ઉદ્દેશ તો એ જ હોય છે કે કોઈપણ રીતે પૈસા કમાઓ અને પૈસા ભેગા કરો તો જ આપણે સુખને ખરીદી શકીશું.
Yearly Archives: 2018
કાર્બન સર્વવ્યાપી તત્વ હોવા ઉપરાંત તેના વિવિધ સ્વરૂપોને લીધે દિવસે દિવસે પોતાનું મહત્વ વધારતું રહે છે. હીરો અને ગ્રેફાઇટ ખૂબ જાણીતા રૂપો હોવા ઉપરાંત કીમતી પણ બની ચૂક્યા છે ત્યારે કાર્બનનું એક વધારે સ્વરૂપ ફુલેરીન પોતાની ઉપયોગિતા પૂરવાર કરી રહ્યું છે. આમાં હવે કાર્બન અને ખાસ કરીને ગ્રેફાઇટ ઉપર સંશોધન થતાં એક વધારે ઉપયોગી પદાર્થ ગ્રેફીન અંગે વિજ્ઞાનીઓ આશાવાદી બન્યા છે.
વોટ્સએપમાં એક વિડીઓ મેસેજ આવ્યો. કોઈક કવિ જીવ ગરમ ચ્હાનો પ્યાલો હાથમાં લઇને બારી આગળ બેઠા-બેઠા, બહાર પડી રહેલા વરસાદ ઉપર કવિતા સંભળાવી રહ્યા હતાં. સારી હતી કવિતા, ગમી. પણ કોણ જાણે કેમ, મનના એક ખૂણે ઉદાસી ઘેરાવા લાગી. સમજાયું નહિ શું થઇ રહ્યું છે! ખેર, મારા હાથમાં પણ ચ્હા ભરેલો કપ છે હવે. બંધ બારીના કાચમાં થઇને મે નજર બીજી તરફ નાખી. અફસોસ, બહાર વરસાદ નથી પડી રહ્યો. “એમ પણ દુબઈમાં ક્યાં ખાસ વરસાદ પડે જ છે!” મે માથું ઘુણાવી નાખ્યું એ વિચાર સાથે ચ્હાની એક ચૂસકી મારી.
આજે પ્રસ્તુત છે શ્રી શૈલેષ કાલરિયા, મુ.પો. જીવાપર, જી. મોરબી ખાતે રહેતા અને શ્રી ચકમપર પ્રા.શાળા, તા.મોરબી ખાતે સરકારી પ્રા.શિક્ષક તરીકે ફરજ બજાવતા બાળસાહિત્યના ચાહક અને સર્જક લિખિત પાંચ બાળકાવ્યો. તેમના પ્રકાશિત પુસ્તકોમાં 'એકડો લખવાની મજા પડી' (બાળકાવ્ય સંગ્રહ) ૨૦૧૦; 'એક હતાં ચકીબહેન' (બાળવાર્તા સંગ્રહ) ૨૦૧૧; 'અવનવી બાળવાર્તાઓ' (બાળવાર્તા સંગ્રહ) ૨૦૧૩ અને 'આવ્યો એક મદારી' (બાળકાવ્ય સંગ્રહ) ૨૦૧૬ સમાવિષ્ટ છે. રીડગુજરાતીને પ્રસ્તુત બાળકાવ્યો મોકલવા બદલ તેમનો આભાર અને તેમની કલમને અનેક શુભકામનાઓ.
મનુમાસીના રાજેશની જાન પોળને નાકે આવી પહોંચી. ત્યાં બેન્ડવાજાં તૈયાર હતાં. મોડી સાંજનો સમય હતો. 'જાન આઈ ગઈ.' પોળમાં સમાચાર ફેલાઈ ગયા અને પોળનું લગભગ બધું લોક જાનને આવકારવા દોડ્યું. પોળનો છોકરો રાજેશ નયનાને પરણીને આવી ગયો હતો. પોળને નાકેથી મનુમાસીના ઘર સુધી ખાસ્સો મોટો વરઘોડો નીકળ્યો. જાનડીઓએ ગીતો ગાયાં. હોંશે હોંશે વરઘોડિયાં પોંખાયાં. આઇસ્ક્રીમો વહેંચાયા. છેવટે બધું શાંત થયું. ઘરની પરસાળમાં કુટુંબની નજીકની સ્ત્રીઓ વચ્ચે ઘૂમટો કાઢીને નયના બેઠી હતી. એકદમ જ કોઈએ એનો ઘૂમટો ઉઠાવી.લીધો, "કેવી રૂપાળી છે મારી ભાભી," એવું કાંઈક ન સમજાય એવું બોલીને ઘૂમટો પાછો ઢાંકી ય દીધો. બધાં હસી પડ્યાં. "બબુ આવું ના કરાય", મનુમાસી બોલ્યાં, "જા ભૈ આઇસ્ક્રીમ આલશે." બબુ ઉઠીને જતી રહી. "આ બબુડી તે બબુડી જ." મનુમાસી હેતથી બોલ્યાં. "કોણ છે આ ગાંડી?" નયના મનમાં બબડી. એને એ જ ઘડીથી બબુ તરફ અણગમો થઈ ગયો.
(મારા મતે કેદારભાઈ ભટ્ટ દ્વારા રીડગુજરાતીને મોકલવામાંં આવેલ પ્રસ્તુત્ વાર્તા એક રૂપક છે, એ ખરેખર કોને ઉદ્દેશીને લખાઈ છે એ વિચારી શકો? 'શકટનો ભાર' રીડગુજરાતીને પ્રસ્તુત કરવા માટે મોકલવા બદલ કેદારભાઈનો આભાર, તેમનો સંપર્ક તેમના મોબાઈલ નંબર +૯૧ ૯૯૯ ૮૩૩ ૬૦૬૫ પર થઈ શકે છે.) આજ સવારથી કામે વળગ્યો હતો તે છેક અત્યારે ઘડીક શ્વાસ લેવા માટે રોકાયો અને જાળાને જોઈને એ વિચારી રહ્યો. આજ પાંચમો દિવસ થયો નવું જાળું બનાવ્યાને. હજી સુધી કોઈ ઘાત આવી નથી અને સારી એવી ઝડપથી કામ થઇ રહ્યું છે. કોઈ અવરજવર, કોઈ જનાવર કે પવનની લહેરખી, કશું જ નહિ. આટલી શાંતિ અને એકાગ્રતાથી કામ થયું છે એટલે એક-એક તાર મજબૂતીથી ગૂંથાયો છે. થોડા થોડા જીવડાં પણ ફસાવા મંડ્યા હતા. જો થોડું વધુ મોટું થઇ જાય તો આખો દિવસ ચાલે એટલે ખોરાક આસાનીથી એમાં ફસાઈ જાય અને આરામથી દિવસો વિતાવી શકાય.
આજે પ્રસ્તુત કરેલા આ ત્રણેય મજેદાર બાળગીતો શ્રી યશવંત મહેતાના પુસ્તક ‘મોજમજાનાં ગીતો' માંથી સાભાર. પુસ્તક પ્રાપ્તિની વિગતો લેખના અંતે આપવામાં આવી છે. ચકલીનું ગીત, ફરફોલો અને ભૂત બનું તો - ત્રણેય ગીતો બાળમનના વિવિધ ભાવ અને વિચારવિશ્વને ઉઘાડી આપે છે. રીડગુજરાતીને પુસ્તક મોકલવા બદલ ગુર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલયનો ખૂબ આભાર.
ભારતની દક્ષિણે કન્યાકુમારીથી સમુદ્રમાં વિવેકાનંદ શિલાસ્મારકની પાસે એક ઉત્તુંગ સ્મારક ઊભું છે તે છે સંત તુરુવલ્લુવરની પાર્થિવ સ્મૃતિ. ઉત્તર ભારતમાં જેમ વ્યાસ અને વાલ્મીકિનો મહિમા છે તેવો જ મહિમા અને તેવું જ મહાત્મ્ય છે તમિળ પ્રજામાં તુરુવલ્લુવરનું. ઉત્તર ભારતીય ધર્મગ્રંથોમાં જે મહત્વ રામાયણ - મહાભારતનું છે - લગભગ એવું જ સ્થાન દક્ષિણભારતમાં હતું 'તિરુ-કુરુળ'નું! કવિએ તેમાં હળવા કટાક્ષ અને સહાનુભૂતિપૂર્વકના ઉપદેશો આપ્યા છે.
(‘અર્વાચીન પ્રશ્નોપનિષદ : પૂછે તે પામે’ નામના પુસ્તકમાંથી અહીં ત્રણ ચિંતનસભર પ્રશ્નો લેવામાં આવ્યા છે. રીડ ગુજરાતીને આ પુસ્તક ભેટ મોકલવા બદલ ગૂર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલયનો ખૂબ ખૂબ આભાર. પુસ્તક પ્રાપ્તિની વિગતો લેખના અંતે આપવામાં આવી છે.) (૧) જીવનની શક્યતાઓ કેટલી? જીવન પોતે જ એક મોટી શક્યતા છે. આપણને જીવન મળ્યું એટલે જાણે શક્યતાઓનું જબ્બર મોટું પોટલું મળ્યું. એ પોટલું ઊંચકવાનો આનંદ લઈએ તો સુખ જ સુખ અને ‘હાય રે પોટલું’ એમ સમજી રોદણાં રોઈએ તો દુઃખ જ દુઃખ. બસ, આ બે શક્યતાઓ તો પાક્કી.
અમે તો તત્ત્વની સાથેના તાલ્લુકાત છીએ, અમે અમારાપણા અંગે અલ્પજ્ઞાત છીએ. અમે સુગંધનો સોના પે દ્રષ્ટિપાત છીએ, ધરો જો મૂર્તિને ચરણે તો પારિજાત છીએ અમે ફલાણા ફલાણા નથી, ફલાણા નથી, અમે તો જે છીએ તેવા જ જન્મજાત છીએ ! છે વ્યર્થ શોધ અમારી સળંગ હસ્તીની, અમે આ વિશ્વમાં કેવળ પ્રસંગોપાત્ત છીએ.
નિર્દેશક પા.રંજીથની ફિલ્મ ‘કાલા’એ રામકથાને વિપરીત કરી નાખી છે. અહીં રાવણ નાયક છે અને રામ ખલનાયક. આ સિનેમાના પડદે રજૂ થતી દલિત અસ્મિતાની ગર્જના છે, એવું નથી કે હિન્દી સિનેમાએ અત્યારસુધી દલિતોના શોષણની વાર્તાઓ જોઈ જ નથી, કારણકે હિન્દી સિનેમામાં સિત્તેર અને એંશીના દાયકામાં સમાંતર સિનેમાના આંદોલન દરમિયાન શ્યામ બેનેગલ, સઈદ અખ્તર મિર્ઝા અને દેશનાં અન્ય પ્રાદેશિક ફિલ્મમેકર્સની ફિલ્મ્સમાં વંચિતો અને દલિતોની કથા ભારતીય દર્શકોને જોવા મળી હતી. પરંતુ, તે સમાંતર સિનેમાની ભાષા મુખ્યધારાના સિનેમાથી અલગ હતી અને સામાન્ય દર્શકોથી પણ દૂર હતી. તમિલ સિનેમામાંથી આવેલી સુપરસ્ટાર રજનીકાંતની ‘કાલા’ની સૌથી ખાસ વાત એ છે કે અહીં નિર્દેશક પા.રંજીથ દલિતોની વાત લોકપ્રિય સિનેમાની ભાષામાં રજૂ કરે છે. કંઇક આ જ પ્રકારનું કામ આ પહેલાં નિર્દેશક નાગરાજ મંજુલેએ તેમની અદભુત મરાઠી ફિલ્મ ‘સૈરાટ’માં કર્યું હતું.
એક દિવસની વાત છે. મંગળાચરણ વીત્યું હતું, સવારનું સપનું ઈન્ટવેલ પૂરું કરી ક્લાઈમેક્સ તરફ ધીમેધીમે આગળ વધતું હતું, ત્યાં મારા ફોનની ઘંટડી વાગી. ઉંદરડો ખેતરના ઊભા મોલમાં ખાંખાખોળાં કરે તેમ મેં મારા રંગતઢોલિયા પર ફોન શોધ્યો. ઊંઘરેટી આંખે ફોનનું લીલું બટન દબાવ્યું. સામેથી મીઠડો અવાજ આવ્યો કે, "હેલ્લો, પરમના ડેડી બોલે છે?"